Het levensverhaal van Joke Vosbergen in Oud-Mathenesse

Voor Mathenesse aan de Maas ging Gerda van der Aa op pad. Zij maakte een levensverhaal over de rotsvaste vrijwilligster uit de wijk Joke Vosbergen, die al vele trouwe jaren vrijwilligerswerk doet en voor iedereen klaar staat.

Tekst: Gerda van der Aa
Foto’s: Joke Vosbergen persoonlijk archief

Jonge jaren
De ouders van Joke Vosbergen woonden in Rotterdam Noord in de Agniessebuurt. Vader werkte in de gasfabriek. Toen Oud-Mathenesse van de grond kwam met allemaal nieuwe flats, was hij een van de gemeentelijke ambtenaren die in aanmerking kwam voor een woning. Ze vestigden zich in de Duitsestraat (nu de Zweedsestraat) en daar werd haar oudere broer geboren. Haar oma woonde in de Deensestraat. Toen zij in 1942 overleed is het gezin in dat huis getrokken. Daar werd nog een tweede zoon geboren en op 27-9-1944 dochter Joke. 

Oorlog
In november 1944 werd haar vader weggevoerd om in Dresden tewerkgesteld te worden. Dat was een hele zware tijd voor haar moeder met de drie kinderen. Ze kwamen vaak bij een oom. Zijn baas woonde in de Roo-Valkstraat in een huis met drie verdiepingen. Deze was vaak afwezig en dan trok haar oom er in, zodat het toch bewoond werd. Het scheelde alleen al in de stookkosten als je met meerderen bij elkaar was. In mei 1945 stonden ze vaak op de derde verdieping te kijken of de bevrijders er al aankwamen. Rond juli 1945 kwam haar vader gelukkig weer terug. 

Buiten spelen.
In de veertiger jaren was Oud-Mathenesse een hele rustige buurt. In de hele straat was één auto, dus toen Joke zo ongeveer zes jaar was, mocht ze buiten spelen. Dat was heel fijn. Alle bekende spelletjes werden gespeeld. Zelf was ze weg van slagbal. Maar ook “bordje trap” was spannend. Dan moest je met de bal op het naamstraatbordje mikken.  

In de winter
Heel bijzonder was ook dat ze in de winter een ijshut maakten. Als het goed gesneeuwd had gingen ze aan de slag met bouwen. Dat gebeurde tegen de muur van de flat. Haar moeder goot dan vanuit het keukenraam water erover, zodat dat bevroor en de hut heel stevig werd. Ook gingen ze met de slee de Rotterdamsedijk af. Omdat het wat verkeer betreft zo rustig was, gaf het niet dat ze soms tot aan de overkant van de stoep konden doorglijden. Natuurlijk werd er ook geschaatst, overal waar er maar water was, van de Hoekersingel tot waar nu de viszaak van Schmidt is. 

In de zomer
’s Zomers was het vooral leuk op het landje bij de Hogenbanweg. Daar was aan de kant van Schiedam nog maar heel weinig gebouwd en de open vlakte was een geliefde speelplek. In de zomer maakten ze een tentje, liepen in cowboypak en bakten aardappels op de stenen. Die konden ze dan aan “tafel” eten. Geen meegebrachte tafel maar een zelfgemaakte. Je groef een ronde geul, lekker diep. Daar kon je dan in zitten en het overgebleven hogere stuk in het midden deed dienst als tafel. Je legde er een kleed over en het leek net echt.  

Er waren ook veel plassen water. Op zich wel lekker fris in de zomer, maar je moest goed uitkijken, want voor je het wist zaten er bloedzuigers op je benen. Dan kon je nog beter in het haventje van de Spaanse Polder gaan zwemmen met je vriendinnetjes. Dan zwommen ze van de ene kant naar de andere en weer terug. Joke herinnert zich nog altijd de keer dat een van de meisjes onderweg kramp had, of iets anders, waardoor ze niet meer verder kon en dreigde te verdrinken. Zij wilde haar helpen, maar het meisje was totaal in paniek en sloeg om zich heen. Het enige wat uiteindelijk hielp was haar een flinke klap in haar gezicht geven. Toen werd ze rustig en konden ze samen de kant bereiken. Joke verbaasde zich er over dat ze zo koelbloedig had gereageerd, daarna kwamen de zenuwen pas.

Thuis
Thuis was het ook gezellig. ’s Morgens luisteren naar Kleutertje Luister, met Koning Kaskoeskilewan en zijn nar Krokeledokus. Ook leerde ze heel snel breien. Ze was helemaal gek van het Koninklijk Huis en spaarde alles wat ze er van te pakken kon krijgen. Ze heeft zelfs een brief aan koningin Juliana geschreven en gevraagd om haar handtekening. Ze kreeg een brief terug, waarin haar medegedeeld werd dat de koningin haar handtekening niet aan vreemden kon geven. Ze heeft die brief nog steeds. Toen haar ouders 12 ½ jaar getrouwd waren kregen ze een prachtige radio. Daaruit leek het geluid nog mooier.  Joke heeft hem nog steeds en hij werkt ook nog. Dat is nog eens goede kwaliteit. 

School 
Heerlijk allemaal, maar in september 1950 moest ze toch echt naar school. Ze was nooit naar de kleuterschool geweest, dus dat was wel wennen. Ze had wel geluk dat ze in de Nederlands Hervormde Prinses Margrietschool terecht kon. Die was net afgebouwd. Net zoals de andere scholen in de wijk en omgeving, was ze van Fins hout opgetrokken en in Finse stijl gebouwd. Zij was dus een van de eerste leerlingen. Ze heeft nog veel jaargangen van het tijdschrift van de school. Vanuit de klas keek je uit op het spoor. Die lag op een heuvel. Aan de andere kant ervan was Spangen. De speeltuin was er ook al. Ze kon er langs verschillende wegen komen. De Tjalklaan bestond nog niet. Zo konden ze door het Witte Dorp lopen, via de Franselaan of via de Schiedamseweg beneden. Op het Marconiplein was een politiepost en de politie was best streng. Ballen werden regelmatig in beslag genomen. Als de jongens bezig waren en ze zagen een agent naderen werd er geroepen: “Juut, juut, bal in de zak” en weg waren de jongens met de bal. Het kon ook gebeuren dat je gepakt werd. Dan moest je mee of later naar het bureau komen en strafwerk maken. Of je moest het komen inleveren. Dat hadden ze het liefst. Waarom? Omdat er in Schiedam een kapper was die voor 10 cent jouw strafwerk maakte. Kon jij ondertussen lekker voetballen.  

Schoolactiviteiten
Voor die tijd was het een heel moderne school. Er werden veel activiteiten aangeboden. Zo zat Joke op fluitles, gegeven door mijnheer Van der Velde van het Rotterdams Philharmonisch orkest. Er werden door de leerkrachten films opgenomen en later werden die dan voor hen en de ouders vertoond. Regelmatig werden er ook wandelmarsen gehouden. Meestal naar gelijksoortige scholen. Dat waren dan marsen van ongeveer vijf tot vijtien kilometer. Ze hadden dan een soort uniform aan en keurig in de rij, vrolijk zingend, gingen ze op pad, om aan het eind van de mars een medaille te krijgen. Voor onderweg had Joke vaak een gesneden citroen of komkommer bij zich. Die had haar moeder dan meegegeven tegen de dorst. Met Koninginnedag vierde de hele school dat op het veld van Vreelust. In die tijd was daar vlakbij een boerderij. Er werden allerlei wedstrijden gehouden, waaronder zaklopen, eierlopen en meer van die spannende spelletjes. Met kerst gingen ze naar de Vredeskerk (waar nu huize Thomas is). Dan speelden ze op de blok- of altfluit. Na afloop kregen ze een mandarijn en een boek van W.G. van der Hulst. Handwerken was ook fijn. Joke herinnert me nog dat ze een directoire (duur woord voor onderbroek) moest naaien. Evenals een geborduurde ceintuur is die nog steeds te bewonderen. 

Sfeer in wijk
Over het algemeen was de sfeer in de wijk wel goed. Een enkele keer gingen de katholieke en protestante jongens met elkaar op de vuist, maar bijvoorbeeld bij de kerstbomenjacht trokken ze samen op tegen de jongens van het Witte Dorp en die van Schiedam. Soms werden ze door de politie achterna gezeten. Dan vluchtten ze vaak in de portieken onder de trap. Maar ja, dan moet je niet stiekem even door het raampje willen kijken want, zeker als je een rode kuif hebt, verraad je dan jezelf. Op school is er een keer gezamenlijk Sinterklaas gevierd, omdat er in de andere school niet genoeg ruimte was. 

Na de lagere school
Toen Joke van de lagere school af kwam ging ze naar de mulo in Schiedam, de Prinses Ireneschool (nu Rheoboth). Maar eigenlijk was ze nog te jong en te speels. Het leren kon haar niet echt boeien. Ze is toen overgestapt naar de Huishoudschool en na vier jaar was ze gediplomeerd kinderverzorgster. Ze zaten maar met zijn achten in de klas. Bijzonder voor haar was dat ze een boek mocht lenen: Schoolidylle van Top Naeff. Dat was nog eens genieten. Aan het luidruchtige spelen kwam langzaam maar zeker een eind. Nu werden er groepjes gevormd, waar interessante gesprekken gehouden werden. O, wat had Joke mooie plannen. Ze wilde doorleren voor Kinderbescherming A en B, maar werd te jong geacht. Dan maar eerst een tijd oppas worden voor twee kinderen in de Bentincklaan. Daar was een baby en de driejarige Niels. Ze is een maand intern geweest en bijna iedere dag gingen ze naar de dierentuin, waar vooral de bizons op hun bezoek konden rekenen. Zou ze misschien verpleegkundige worden? Ze ging naar het Sofia ziekenhuis, ook daar was ze nog te jong voor de opleiding. Men stelde voor om eerst in de huishouding te komen werken. Dat deed ze en na een tijdje stapte ze over naar de keuken. Eindelijk was ze oud genoeg. Wat kreeg ze toen te horen? “Als je in de huishouding gewerkt had kon je daar geen opleiding voor verpleegkundige krijgen”. Het is duidelijk dat Joke heel boos werd en daar is weggegaan. 

Kantoor
Ze trad in dienst bij de Nationale Nederlanden. Ze leerde er ponsen op de Hollerith afdeling. Dit was het eerste automatiseringssysteem voor de administratie. Ze begon op een handapparaat en later kwamen er grotere elektrische machines.  Hier maakte ze het 100 jarig bestaan van het bedrijf mee. In de Rivierahal van de dierentuin was de receptie. Het feest werd in het Kurhaus gehouden in vijf verschillende zalen. Elke zaal had een eigen gastvrouw. In de zaal waar Joke feestte was dat Mies Bouman. Vera Lynn trad er onder andere op. Ze ziet zich nog in haar cocktailjurk met naaldhakken. Geweldig. 

Vertrek 
Natuurlijk ging ze op dansles, en wel bij Meyer et Fils, tegenover de kraamkliniek. Jammer genoeg moesten ze wel voor dit soort dingen buiten de wijk gaan, want dansen was er niet mogelijk. Ook toen De Put kwam, zat daar de Katholieke Vereniging en in die tijd was er nog een duidelijke scheiding tussen de geloven, zelfs wat winkels betreft. In februari 1967 verloofde zij zich en het feest werd gevierd in De Put. In 1988 werd in De Put weer feest gevierd, dit keer voor de gouden bruiloft van haar ouders. Trouwen deed ze in Schiedam, omdat haar man daar vandaan kwam. Ze zijn er ook gaan wonen. Ze is blijven werken, totdat ze in verwachting raakte van haar eerste zoon. 

Terugkeer
Helaas kwam er in 1991 een eind aan het huwelijk, voor Joke reden om terug te keren naar Oud-Mathenesse. Ze ging in de Deensestraat wonen, schuin tegenover haar ouders en als buren had ze vriendjes uit haar jeugd. Dat voelde tenminste wel goed. Jammer genoeg was het huis heel vochtig, de schimmel zat overal. Ze moest wel verhuizen en kwam weer in Schiedam terecht. Het verschil was echter zo groot dat ze dolblij was toen ze hoorde dat ze terecht kon in het Wittedorphof. Vanaf het eerste moment dat ze daar kwam heeft ze zich er thuis gevoeld.

Actief 

Zolang ze werkte is ze geïnteresseerd geweest in de wijk. Zodra ze in 2009 gepensioneerd werd is ze echt actief geworden.  Zo denkt ze mee in Buurt Bestuurt; houdt in de gaten of er mensen zijn die iets bijzonders meemaken en als dat zo is brengt ze bloemen uit het Lief en Leed-potje; ze verwelkomt nieuwe bewoners van het Hof ook met bloemen en maakt hen wegwijs; heeft mede de Leeshoek in De Put opgericht en is daar nog steeds verantwoordelijk voor; verleent hand- en spandiensten bij evenementen en dergelijke, zoals ook nu weer bij de verhuizing van De Put; denkt mee met verbanden leggen tussen de wijk en Mathenesse aan de Maas; en dan ben ik vast nog wel iets vergeten.